Soestdijk heeft paleis Soestdijk maar Heemstede heeft De Hartekamp. En minstens zo ‘koninklijk’ als het witte paleis waar destijds Koningin Juliana en Prins Bernard woonden en werkten. De Hartekamp is dan wel geen koninklijk verblijf, wél bezocht het koninklijk paar destijds het landgoed aan de Herenweg. En dan was er die andere, koninklijke gast uit Duitsland, keizer Wilhelm. De historie vertelt dat hij 102 maal te gast was bij de bewoonster uit de jaren twintig van de vorige eeuw: Catalina von Pannwitz-Roth. Elke keer was het feest als Wilhelm kwam, elke 25e keer dat hij te gast was, zelfs extra groot feest. En dat was ook feest voor de ondernemers uit de buurt, de wijn was niet aan te slepen. Aldus vertelde de heer Bunnik, een van de rondleiders op Open Monumentendag, zaterdag 8 september.
De Hartekamp opende zijn deuren zaterdag en zondag voor publiek dat het statige gebouw, het grootste landgoed van Heemstede, mocht bekijken. De kamers konden worden bewonderd, de spiegelkamer, de rode kamer en niet te vergeten de prachtige ontvangsthal. Op de toegangstrappen stonden eerdere bewoners, zoals botanicus Carl Linnaeus, om belangstellenden naar binnen te praten. Goed geconserveerd overigens, Linnaeus, die in 1735 een tijd verbleef op het landgoed. De historie beslaat een periode tussen 1632 en nu en kende indrukwekkende bewoners. Het pand werd uitgebreid met vleugels, in de tuin kwamen een orangerie, een rosarium, een theehuisje. Het omvangrijke terrein rondom het landgoed, 22 hectare groot, werd ingericht in diverse landschapsstijlen die in bepaalde perioden in zwang waren. Ook tuinarchitect Zocher zette er zijn stempel. Zo is er een grote vijver aangelegd met imponerende grote bomen.
De Hartekamp stond in vorige eeuwen zeer bekend, zelfs uit het buitenland kwamen gasten. De overlevering vertelt dat er wilde dieren te zien waren, tijgers bijvoorbeeld. Gelukkig niet vrij rondlopend. Een dierentuin avant la lettre dus.
Een van de laatste particuliere bewoonsters – gemeenschappelijk factor van de eigenaren waren hun fortuin en aanzien – was de al eerder genoemde Catalina von Pannwitz-Roth. Zij zorgde ervoor dat er veel grote kunstwerken in de Hartekamp terechtkwamen. Echte kunstschatten, waaronder schilderijen van Rembrandt. Maar ook een indrukwekkende porseleinverzameling, tapijten en beelden. Alle bewoners door de tijd heen gaven het landgoed iets mee. Zij gaven het vorm en identiteit. Als je er nu rondloopt is het makkelijk je terug te laten voeren in vroeger eeuwen. Alsof een roman zich voor je neus afspeelt in het grote huis en daarbuiten.
De latere gebouwde paviljoens doen niets af aan dat gevoel, de stilte en ruimte zijn gebleven op de Hartekamp. Met recht bestempeld tot Rijksmonument.
Sinds 1952 heeft het gebouw een heel andere functie. Niet meer gegoede buitenlui die er hun intrek namen maar woonbestemming van verstandelijk gehandicapten. Het is de congregatie van de Broeders Penitenten van Boekel die het gebouw aankoopt. Daarvoor stond het lang leeg, in de jaren na de oorlog. Gemeente Heemstede kon het bedrag van 1 miljoen gulden niet betalen. De broeders legden uiteindelijk een veel lager bedrag neer. Eerst woonden de ‘patiënten’ zoals de gehandicapten destijds nog werden genoemd, in het huis zelf. Een bijzondere omgeving maar niet berekend op een groot aantal mensen. Later kwamen er paviljoens bij, waar men veel meer gerief had en op zichzelf kon wonen. Op dit moment is de Hartekamp in eigendom van De Hartekamp Groep. En… het staat te koop! Wie interesse heeft, kan zich melden.
Joke van der Zee