Tekst en foto’s: Bart Jonker 

Overveen – Verscholen op een prachtige plek in de duinen achter de Zeeweg in Overveen, ligt de Eerebegraafplaats Bloemendaal, die afgelopen weekend een onderdeel vormde van de Open Monumentendagen. Ofschoon deze begraafplaats zich op deze fraaie stille en serene plek in de natuur bevindt, vertelt deze zwijgend de gruwelijke geschiedenis van onderdrukking en verzet In Nederland tijdens de Duitse bezetting van 1940-45.   

Verzetsstrijders die tijdens de Duitse bezetting ontdekt waren en opgepakt werden door de nazi’s, wel of niet door verraad, moesten hun daden zwaar bekopen. Zij werden gevangengezet, veelal gedeporteerd naar de concentratiekampen of vaak zonder rechtspraak direct vermoord door executies. Deze executies vonden veel in onze duinen plaats. De stoffelijke overschotten werden in de duinen begraven. Na de bevrijding in 1945 zijn er 45 grafkuilen gevonden met in totaal 422 vermoorde slachtoffers. 105 hiervan zijn er in de duinen gefusilleerd. Onder wie verzetstrijdster Hannie (Jannetje Johanna) Schaft (1920-1945), het enige vrouwelijke slachtoffer dat koelbloedig werd vermoord. Zij was verraden en tot op heden is nog steeds niet bekend wie daar verantwoordelijk voor was. 

“Opdat we nooit vergeten wie voor onze vrijheid streden“
De Eerebegraafplaats Bloemendaal ontstond uit een comité die zich er hard voor maakte de herinneringen aan deze vermoorde verzetsstrijders levend te houden: “Opdat we nooit mogen vergeten wie voor onze vrijheid streden”. Van de 422 gevonden lichamen liggen er 329 hier begraven met hun naam op de gedenksteen. Er ligt één verzetsstrijder waarvan de identiteit onbekend is. De overige 93 zijn elders in Nederland begraven. Architecten Gerard Holt en Auke Komter zijn verantwoordelijk voor de aanleg. In november 1945 vond de officiële opening plaats met de herbegrafenis van Hannie Schaft. In 1953 was de begraafplaats echt voltooid. Thans is de Eerebegraafplaats in beheer van Stichting Eerebegraafplaats Bloemendaal en vindt jaarlijks op 4 mei de Dodenherdenking van Bloemendaal er plaats.  

“Geheiligd is de grond dien gij betreedt”
Een korte wandeling vanaf de ingang aan de Zeeweg leidt door de fraaie duinen. Vlak voor de begraafplaats zelf bevindt zich een openlucht auditorium. Via een poort met hek waar boven de tekst: “Geheiligd is de grond dien gij betreedt” is vermeld, betreed je de begraafplaats zelf. Links bevindt zich een urn van 2,5 meter hoog, gemaakt door beeldend kunstenaar Oswald Wenckebach. Hier staat de tekst: ‘De helden asch is hier vergaard, hun geest blijve in ons hart bewaard.’ Op de begraafplaats staat een klokkenstoel, met een luidklok die oorspronkelijk uit 1647 stamt. Iedere dag wordt naast de klokkenstoel de nationale driekleur gehesen. Vanaf de Zeeweg is een kruis te zien op de hoogste duin, die in 1951 daar is geplaatst.  

Tijdens het bezoek afgelopen zondag was het rustig. Hier kun je een sereen momentje tot jezelf komen of een meditatief ogenblikje van bezinning hebben. Bij de ingang stond vrijwilliger Geert IJspeert, helemaal komen rijden uit Groningen, om bezoekers wegwijs te maken. Op de begraafplaats zelf liep Sandra Gorter uit Hoofddorp, die toevallig langsfietste en besloot een kijkje te gaan nemen. “Ik las toevallig de gedenksteen van twee mannen met de achternaam Gorter ”, constateert ze. Familie wellicht? Ze weet niet of het directe familie is, maar het is wel bijzonder dat de naam Gorter hier opduikt.  

De Eerebegraafplaats aan de Zeeweg 26 in Overveen is zeker uw bezoek meer dan waard en is dagelijks geopend van 09-18 uur, van 1 oktober tot en met 31 maart van 09-17 uur. Ook zijn er rondleidingen mogelijk voor groepen of schoolklassen. Neem hiervoor contact op met de heer A. van Diepen via de mail: drevandiepen@hotmail.com.

Foto boven: Vlaggenstok met rechts klokkenstoel