Door Eric van Westerloo
Heemstede – Het loopt alweer een paar jaar. De eigenaar van het voormalige postkantoor aan de Binnenweg 160 wil in het gebouw appartementen realiseren. In goed vertrouwen en na consultatie van de gemeente heeft hij het pand gekocht. Er waren bij de gemeente geen plannen bekend dat het project kon dwarsbomen. De historische vereniging HVHB kreeg lucht van de zaak en bepleitte bij de gemeente het pand als gemeentelijk monument aan te wijzen. De gemeente zette daarop hun eigen verordeningen buitenspel en verleende een monumentenstatus. Reeds vier maal eerder was het gebouw beoordeeld en kwam men tot de conclusie dat het geen monumentale waarde had. De historische vereniging haalde bij erfgoedspecialisten informatie op om te bewijzen dat het een te behouden pand is. Een eerdere rechtszaak werd door de gemeente verloren, maar die handhaafde toch de monumentenstatus.
De eigenaar tekende beroep aan en op 15 november diende de zaak bij de rechtbank Haarlem. In een pleitnota van zes pagina’s legde de advocaat van de eigenaar haarfijn uit dat waar de schoen wringt. Afstappen van hun eigen regels kan, maar dan alleen in het voordeel van de betrokken partij, niet ten nadele. De regels tijdens het spel veranderen kan niet. Hij had vernomen dat de wethouder had gezegd tot het gaatje te willen gaan en vond dat er nooit enige compassie was getoond richting de eigenaar. Hij merkte tevens op dat de gemeente er nogal nonchalant mee omgaat. In 2010 en 2018 lag er een rapport van expert De Wagt dat het een monument is, wat door meerder colleges werd afgewezen. In de gemeente regels (erfgoed verordening 5.3) staat glashelder dat als een pand eenmaal is afgewezen, het nimmer meer opnieuw beoordeeld mag worden. Dit nu is door de gemeente, onder het mom van voortschrijdend inzicht zorgvuldigheid en evenredigheid, van tafel geveegd.
Financiële schade
Door dit besluit komt een financieel positieve exploitatie in gevaar. De eigenaar moet maar een ander plan verzinnen vindt de gemeente. De schade is voor de eigenaar en dat kan tot meer dan 2 miljoen euro oplopen. Schade die hij op de gemeente zal verhalen. De gemeente denkt daarmee weg te komen. In alle gesprekken met de ambtenaren naar aanleiding van de bouwplannen is nimmer gesproken over de mogelijkheid van een aanwijzing tot monument. Intussen heeft de eigenaar door de vertraging al 990.000 euro schade geleden. Bij vaststelling van een monument wordt het pand 20% minder waard. Gezien de verordening 5.3 mocht de eigenaar er op vertrouwen dat een aanwijzing als monument niet meer aan de orde was. Als monument had de eigenaar het pand nooit gekocht.
Repliek van de gemeente
De gemeente maakte er zich met één A4-tje vanaf. In 2010 is de status niet verleend omdat er onvoldoende informatie beschikbaar was. In die tijd waren er al meerdere objecten uit de wederopbouwperiode dus liet het college het oude postkantoor passeren. Na meer info via de historische verenigingen wilde het college in 2011 het pand als monument aanwijzen, maar dat werd door de gemeenteraad afgewezen.
In 2018 opnieuw een verzoek tot een monument te komen werd afgewezen door de bezwarencommissie. Dit op basis van 5.3 waar het college zich niet hield aan de uitleg die hoort bij 5.3, eenmaal afgewezen altijd afgewezen. Ook ontbrak de zeldzaamheidswaarde. Die zeldzaamheidswaarde is er nu kennelijk wel, zodat het college daar nu anders tegenaan kijkt. Na een extern advies werd vastgesteld dat het pand zeldzaamheidswaarde heeft. Het college is het daarmee eens en handhaaft de huidige monumentenstatus.
Volgens de eigenaar bestond het laatste externe advies uit een rondje lopen rond het gebouw. De persoon is niet eens binnen geweest. De vertegenwoordigers van de erfgoed verenigingen onderschrijven de monumentale status van het pand, maar ook zij kunnen waarschijnlijk niet om de regel in 5.3 heen. De gemeente kan zich opmaken voor een forse schadeclaim.
De rechter neemt de tijd om een besluit te nemen. Over zes weken maakt hij de beslissing bekend.
Foto: Voormalig postkantoor aan Binnenweg. Foto: Eric van Westerloo