Drie jonge mensen en hun vader stierven een gewelddadige dood

Dit voorjaar verscheen het boek ‘Een familie in het verzet’, geschreven door Annette Oudejans. Zij is een van de nazaten van de familie Klingen, die tijdens de Tweede Wereldoorlog een groot verdriet mee moest maken. De overgroot-oma van Annette, Cisca Klingen, verloor haar echtgenoot, twee zonen en een dochter. Allen gefusilleerd door de Duitse bezetter. Een van hen, Jan Klingen, is veel beter bekend in Heemstede en regio onder de naam broeder Jozef. Broeder Jozef zat in het verzet in Heemstede en werd opgepakt en in gevangenschap gehouden alvorens hij werd doodgeschoten. Zijn vader, Jan, zus Tilly en broer Leo hielden zich in en rond het Brabantse dorpje Alem bezig met verzetsactiviteiten.  Ook zij moesten dit met de dood bekopen.

Het boek dat achterkleindochter Oudejans schreef is een verhaal dat ook nu nog aangrijpend is. Met name de afschuwelijke gebeurtenissen die ertoe leidden dat jonge mensen en hun vader uit het leven werden gerukt. De schrijfster voelde dat ze de gebeurtenissen te boek moest stellen, toen haar zoon voor school aan een project over de Tweede Wereldoorlog werkte. “Jouw familie heeft vroeger in het verzet gezeten”, kon ze hem vertellen. Maar hoe en wat, dat wist ze niet.

Ze kende alleen de vier portretjes van overleden familieleden. Drie jonge mensen en een vader. De vier fotootjes hingen in de kamer van het verzorgingstehuis waar haar oma verbleef. Maar Oudejans had ze eerder ook gezien: op een vergeeld krantenknipsel in een doos op de zolder thuis. Duidelijk was wel dat de vier een gewelddadige dood waren gestorven. Haar oma vond het echter te pijnlijk om aan een jong meisje uit te leggen. Wel durfde Oudejans het aan om haar oma voorzichtig te vragen of ze niet ontzettend boos was wat de Duitsers haar familieleden hadden aangedaan. Ontroerend was haar antwoord: “Wees nooit boos op de Duitsers. Zij werden vaak ook maar gedwongen. Boosheid is een emotie die je niet helpt bij het omgaan met verdriet.” Wijze woorden, zegt Oudejans in haar voorwoord. “Ik zou ze pas veel later in mijn leven begrijpen.”
Ze ploos, na de eerste aanzet die het werkstuk van haar zoon onwillekeurig had gegeven, archieven uit, sprak met overlevenden van de oorlog, hun kinderen en interviewde historici. Oudejans is op zoek gegaan naar de gebeurtenissen die hebben geleid tot de dood van haar familieleden.

Oudejans schrijft in een aangenaam makkelijke stijl. Het verhaal begint als een roman waarin zij elk gezinslid van de familie Klingen een rol laat spelen in het leven van voor de oorlog. Tijdens de oorlog wordt de romantische invalshoek ruw verstoord door de arrestatie van broeder Jozef, in de familielijn haar oudoom. Als de nog jonge broeder – die in het klooster te Heemstede verbleef – later wordt terechtgesteld twijfelt zijn familie geen moment om verzetsactiviteiten op hun manier voort te zetten. Het karakter van broeder Jozef wordt als zeer sympathiek en fijngevoelig omschreven. “Hij bezag het leven met nadenkende en diepe innerlijke blik”, zo is te lezen. Vader Jan, onderwijzer, komt over als een intelligent man. “Hij had een gave om kinderen hun talenten te stimuleren. Autoriteit uitoefenen was hem vreemd. “Leerlingen en ouders waren zeer op hem gesteld”, aldus de schrijfster. Jan werd, net als zijn zonen Jan jr (Jozef) en Louis en dochter Tilly in 1944 om het leven gebracht.

Het boek is onder andere te koop bij Boekhandel Blokker in Heemstede.

Joke van der Zee