Door Harry Opheikens
Heemstede – Arno Koek van Boekhandel Blokker had op 30 mensen gerekend, maar het waren er uiteindelijk 60. Ook niet zo verwonderlijk als je bedenkt dat Marjolein ’t Hart in Heemstede woont, dus veel bekenden en familie maar ook een aantal raadsleden waren gekomen voor het interview met Marjolein ’t Hart door Roelof van Gelder (onafhankelijk wetenschapper en historisch onderzoeker, gespecialiseerd in de Nederlandse maritieme en culturele geschiedenis) afgelopen zaterdag 29 oktober zou afnemen over het door Marjolein geschreven boek ‘Oorlog en ongelijkheid’.
Marjolein ’t Hart is emeritus hoogleraar geschiedenis van staatsvorming in mondiaal perspectief aan de Vrije Universiteit Amsterdam en gastonderzoeker bij het Huygens Instituut (KNAW, Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen).
Hoewel de titel van het boek van Marjolein ‘Oorlog en ongelijkheid’ al veel verklaart waar het boek over gaat, riep bij Roelof van Gelder vooral de ondertitel ‘Een inclusieve geschiedenis van de Gouden Eeuw’ vragen op.
Veel boeken over de Gouden Eeuw gaan vooral over de rijkdom die deze periode heeft opgeleverd. Met name door de ‘Tachtigjarige Oorlog’ (1568-1648) zijn veel Hollanders rijk geworden aan een goed georganiseerde oorlogsmachine door goede investeringen en dat leverde daarna weer veel op. De handel werd door de oorlog volledig uitgebuit met o.a. belastingen. Nederland werd één van de rijkste landen in die tijd.
Wat is nu de ‘Inclusieve geschiedenis’. Het boek ‘’Oorlog en ongelijkheid’ legt de glorie en de schaduwzijden naast elkaar. Een oorlog brengt ook veel offers. Je kunt je legers en vloot nog zo goed draaiende gekregen hebben, maar die grote rijkdom bereikte echter niet iedereen. In koloniën overzee werden mensen op grote schaal uitgebuit en ook binnen de Republiek zelf groeide de ongelijkheid. Katholieken, plattelanders, vissers, de lagere en de middenklasse in de steden: allemaal gingen ze er tijdens de Gouden Eeuw op achteruit. Daarnaast heeft men in een oorlogssituatie te maken met plunderingen en andere slechte zaken in vooral de boerengebieden. In die tijd werden ook landerijen onder water gezet om de vijand tegen te houden. De boeren werden zelfs gezien als eventuele leveranciers van voedsel aan de Spanjaarden. Het zijn de schaduwzijden van de Gouden Eeuw, ook al profiteert de huidige Nederlandse economie nog steeds van de vermogens van toen.
Marjolijn ’t Hart heeft vooral die tegenstrijdigheden, aan de ene kant de rijkdom en aan de andere kant de armoede en ellende in de boerenstreken, samen proberen te brengen in één boek.
Zowel in het interview als vanuit het publiek worden al heel snel vergelijkingen gemaakt met de huidige conflictsituaties. Hoe anders is het t.o.v. 400 jaar geleden tijdens de Tachtigjarige Oorlog en ook nu liggen rijk en arm naast elkaar, maar ook sterk uit elkaar.
“Komt er nog een nieuw boek?”, was de laatste vraag. Wellicht, maar Marjolein wil zich de komende tijd gaan bezighouden met de vensters van de online ‘Canon van Nederland’ (de canon van Heemstede-Bennebroek is daar een onderdeel van). Deze canon verteld een stuk geschiedenis, maar wat was het vervolg van deze geschiedschrijving. Dat wil Marjolein gaan uitlichten en ja, ook dat kan een boek worden.
Foto: Marjolein t Hart. Foto: Harry Opheikens