Gorssel – De Heemsteder vertoefde onlangs een dagje in het fraaie Gelderse Gorssel, dat tot de gemeente Lochem behoort. Over een prachtig dorp met natuurgebied, het tweelingbroertje van het Heemsteedse raadhuis en een wonderschoon museum. Dat smaakt allemaal naar meer… of zullen we zeggen MORE?
Passioneel in bloei
Alleen al als je de afrit van de snelweg afrijdt richting Gorssel, valt het op dat je een prachtig bosrijk en rustig natuurgebied binnentreedt. Rond Gorssel vind je de fraaie Gorsselse Heide, een natuurgebied waar stilte je reisgezel is en waar je heerlijk tot jezelf kunt komen als wandelaar of fietser. De heide staat hier nu passioneel in bloei, werkelijk een plaatje.
Gorssel zelf is een prachtig en chique dorp en heeft een beetje de allure van Heemstede en Bloemendaal. We parkeren de auto in het centrum en pauzeren even met een koffie en echt vers appelgebak van de bakker uit Gorssel. “Een specialiteit”, laten we ons vertellen. Daarna lopen we richting het voormalige raadhuis, met het kunstmuseum voor Modern Realisme MORE aan de Hoofdstraat 28.
Broertje van Heemstede
De gelijkenis van het Gorsselse raadhuis met die van ‘broertje’ Heemstede is inderdaad bizar. De bouwstijl is eclectisch, dat wil zeggen dat in een enkel bouwwerk geen allesomvattende stijl wordt toegepast, maar verschillende bouwstijlen uit diverse stromingen. Wie echter goed kijkt, weet verschillen tussen de raadhuizen op te merken.
Het raadhuis in Heemstede werd in 1906 gebouwd door architecten J.Th.J. Cuypers, J. Stuyten en J.Th.A. Etmans. Het raadhuis van Gorssel is niet van hun hand, maar werd in 1914 gerealiseerd door gemeentearchitect A.J. Jansen uit Eefde. Het pand heeft sinds 2015 niet meer de functie van gemeentehuis. Het huidige gemeentehuis staat in Lochem. Het voormalige raadhuis is een gemeentelijk monument met invloeden van het Hollands classicisme.
Museum MORE
Museum MORE (Modern Realisme) is een initiatief van kunstverzamelaars Hans en Monique Melchers. Het museum werd in 2015 geopend. MORE is het grootse museum voor Modern Realisme in Europa en herbergt meer dan 200 werken door Nederlandse Realisten van de afgelopen 100 jaar. Modern Realisme is het werk van kunstenaars uit de 20ste en 21ste eeuw die de zichtbare werkelijkheid als uitgangspunt nemen en die ze op herkenbare wijze verbeelden. Het Realisme kent echter veel gedaanten. Opvallend voor deze stroming is dat eeuwenoude genres als stillevens, stadsgezicht of portretten terugkeren. Ongewoon, mysterieus of met een rauw randje nodigen de Realisten de toeschouwer uit de bekende werkelijkheid telkens als iets nieuws te beleven.
De collectie van MORE verhaalt en verbeeldt het Realisme uit de vorige eeuw en uit deze eeuw.
Jan Mankes: sprookjesachig en teer
Zo is er tot en met 25 oktober een overzichtstentoonstelling van de jonggestorven kunstenaar Jan Mankes (1891-1920) te zien, met zo’n 30 topstukken uit de eigen collectie van MORE en stukken in bruikleen. Jan Mankes wordt wel Hollands meest verstilde schilder genoemd. Zijn oeuvre kan gekarakteriseerd worden als sprookjesachtig en teer. Hij werd geïnspireerd door de oude Hollandse meesters en ging tijdens zijn jeugd in Delft vaak naar het Mauritshuis in Den Haag om Vermeer, Holbein en Vlaamse primitieven in zich op te nemen. Later verhuisde hij naar Friesland en trouwde met Anna Zernike, de eerste vrouwelijke dominee. Zijn laatste jaren bracht hij door in het Gelderse Eerbeek. Jan Mankes had een afkeer van luidruchtigheid en leefde als een kluizenaar. Zijn werk bestaat onder andere uit ingehouden stillevens, zachte sobere portretten en werken van dieren. Jan Mankes leed aan tubercolose waaraan hij overleed, nog geen 31 jaar oud.
Neorealisten als Carel Willink, Charley Toorop en Jan Beutener
In de jaren 20 en 30 kwamen Neorealisten op als Carel Willink (1900-1983), Charley Toorop (1891-1955 en dochter van schilder Jan Toorop) en Pyke Koch (1901-1991). Hun werk was in die jaren toonaangevend en sloot aan op de realistische stromingen uit Noord-Amerika en Europa.
Ook na de Tweede Wereldoorlog werd volop realistisch gewerkt door onder meer kunstenaars Co Westerik (1924-2018) en Jan Beutener (geboren in 1932), terwijl de abstracte en conceptuele kunst haar hoogtijdagen vierde. Van Jan Beutener loopt tot en met 20 september de tentoonstelling ‘After All’ met een selectie van 70 schilderijen. Een terugblik op zijn 50 jaar kunstenaarschap (1969-2019), waarbij bijna al zijn werken in een overzicht te zien zijn. Zo is niet de ‘Aardappeleters’ van Vincent van Gogh te zien, maar wel Beuteners geestige ‘Aardappels’ (1969). Jan Beuteners werk beeldt het gewone dagelijkse uit met het ongewone, altijd met een bijzondere twist. Zijn werk ‘In Between’ uit 1986 bijvoorbeeld, waarover hijzelf zegt: “Ik heb een hekel aan business men en heb totaal niets met die wereld. In dit schilderij ben ik de ruimte tussen de twee zakenlui.”
Vanaf 8 november vindt de wisseltentoonstelling ‘Happy Painting’ van kunstenaar en schildercoach Bob Ross (1942-1995) in Museum MORE plaats. In 2020 is het namelijk precies 25 jaar geleden dat hij overleed. Deze tentoonstelling loopt tot en met 11 april 2021.
En MORE…
In het museum MORE zijn nog meer prachtige en opmerkelijke werken van moderne realistische kunstenaars te zien. We noemen onder anderen Jan van Tongeren (1897-1991) met zijn ‘Stillevencompositie bij boerderij’ uit 1944, Johannes Marinus de Vries (1892-1982) met ‘Moeder en Dochter’ uit 1944, Edgar Fernhout (1912-1974) met zijn bijzondere ‘Stilleven van flesjes’ uit 1949 (kijk maar eens goed in de spiegel op het schilderij), Har Sanders (1929-2010) met zijn werk zonder titel ‘Untitled’ (1971), Co Westerik (1929-2018) met o.a. ‘Mannenonderbenen’ uit 1980, Katinka Lampe (geb. in 1963) ‘Zonder titel’ (2007), Annemarie Busschers (geb. in 1970) met haar fraaie portretten van Petri Leijdekkers (2008) en dichter Driek van Wissen (2006), Arnout Killian (geb. in 1969) met o.a. zijn mysterieuze maar fraaie ‘Beheaded Mannequin’ (2004) en Koosje van Keulen (geboren in 1940) met ‘Een Ontmoeting’ uit 2004. Andere opvallende kunstwerken zijn het marmeren beeld ‘M.T. met pistool uit 2008 van Thom Puckey (geboren in 1948) en het lugubere ‘His Unexpected Return’ uit 2002 door Tobias Schalken (geboren in 1972), dat op het eerste gezicht een onschuldig slapend meisje hangend over een schooltafeltje uitbeeldt. Wie echter goed kijkt ziet dat een van haar armen een behaarde mannenarm met mannenhand is. En er is more in MORE: kortom zeker een bezoek waard! Meer informatie op: http://www.museummore.nl.
(Met dank aan Museum MORE.)
Tekst en foto’s: Bart Jonker
‘De Zeppelin’ uit 1933 door Carel Willink
Jan Mankes, zelfportret uit 1915.
‘Stilleven met Flesjes’ (1949) door Edgar Fernhout.
‘His Unexpected Return’ (2002) door Tobias Schalken.
‘In Between’ (1986) door Jan Beutener.
‘Beheaded Mannequin’ (2004) door Arnout Killian.
Gorsselse Heide.