Spaarndam – Het hoogheemraadschap van Rijnland is bezig de kademuren en sluisdeuren van de Kolksluis in Spaarndam te vervangen. Het werk is 13 september aangevangen en wordt op zich genomen door aannemer Beens Groep. De werkzaamheden staan tot eind mei 2022 gepland.

Met de uitvoering van dit project komt een einde aan een intensieve periode van voorbereidingen. Sinds mei 2020 werkten Rijnland en Beens Groep in Bouwteam-verband aan het plan van aanpak voor deze monumentale sluis. Op 14 september zijn de drijvende horecaterrassen uit de Kolksluis vertrokken. Daarna zijn de bouwhekken ronde de sluis gezet.

Historische relatie in tijdscapsule verzegeld
Hoogheemraad Bas Knapp: “Rijnland en Spaarndam hebben een bijzondere historische relatie. Al eeuwenlang beheren we de verschillende sluizen in Spaarndam en heel lang was het Gemeenlandshuis Spaarndam de vaste vergaderlocatie voor ons bestuur. Dat we veiligheid en het behoud van het historisch beeld van de Kolksluis in het ontwerp hebben kunnen verenigen is belangrijk en dat geven we graag aan toekomstige generaties Spaarndammers en Rijnlanders mee. Letterlijk zelfs door ontwerptekeningen en foto’s van de Kolksluis in een tijdscapsule onder één van de kades te begraven.”

Veiligheid en een beschermd dorpsgezicht
De slechte staat van de fundering van de kademuren dwong Rijnland eind 2020 tot een noodmaatregel. Toen werd de kolk tijdelijk met zand gevuld om de kademuren stabiel te houden. Ondertussen werd hard aan het definitieve ontwerp voor de Kolksluis gewerkt. Het veilig terugplaatsen van de nieuwe kademuren in hun oorspronkelijke, monumentale vorm bleek niet mogelijk zonder het kappen van de monumentale kastanjebomen op de Oostkolk. Dus zullen de zeven oude kastanjebomen plaatsmaken voor lindebomen met een grote ecologische waarde voor insecten. Ze passen ze in het historische beeld van de Kolksluis; voor de laatste renovatie van de kademuren in 1927 stonden er ook lindebomen op de Oostkolk.

Draagvlak creëren geen eenvoudige opgave
Het verenigen van alle belangen in een gedragen plan van aanpak was niet eenvoudig. Samen met de gemeente Haarlem, de Dorpsraad, bewoners, bomenbelangenverenigingen en een bomenexpert bereidde Rijnland de keuze voor nieuwe bomen voor. Daarnaast was er intensief overleg met eigenaren van panden langs de Kolksluis over de risico’s van het vervangen van de kademuren. De damwanden van de nieuwe kademuren worden deels onder de omringende woningen verankerd.

Door alle werkzaamheden vanuit de met zand gevulde kolk uit te voeren, blijft de Kolksluis bereikbaar en wordt hinder zoveel mogelijk beperkt. Eind mei 2022 is de sluis naar verwachting weer gevuld met water en kan er weer geschut worden.

Oudste werkende sluis in Europa
De Kolksluis werd in 1280 aangelegd en is daarmee de oudste nog werkende sluis in Europa. Met zijn monumentale status en unieke vorm is de sluis kenmerkend voor het historische karakter van Spaarndam. De kademuren zijn in 1927 voor het laatst vervangen en aan het einde van hun levensduur. De verzwakte fundering veroorzaakt spoelgaten en verzakkingen van het straatwerk. Eind 2020 heeft Rijnland daarom al een noodmaatregel uitgevoerd om de veiligheid te waarborgen. Het vervangen van de kademuren kan via de BouwApp gevolgd worden. Een animatiefilm op de website van Rijnland legt de werkwijze stapsgewijs uit, zie www.rijnland.net/ sluizen-spaarndam.

Afbeelding: Topview boven Spaardam. Beeld: Rijnland.