Haarlem – Stichting De Nieuwe Blauwe Tram heeft een nieuw boekje gepubliceerd over de befaamde Blauwe Tram tijdens de Tweede Wereldoorlog. Met als titel ‘De NZH tijdens de duistere periode van de Tweede Wereldoorlog’ beschrijft dit boekje de NZH in de periode 1938–1946.

Reizigersgroei

Kort voor de Tweede Wereldoorlog breekt een nieuwe periode aan voor de NZH. Om een eind te maken aan de grote verliezen van de jaren dertig besluit moederbedrijf NS om de NZH – en alle andere interlokale trambedrijven in ons land – om te zetten in ‘moderne’ busbedrijven. Voor 1939/’40 staat als eerste de opheffing van de lijn Rijnsburg-Noordwijk op de rol. Het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog maakt aan alle busplannen voorlopig een eind. Door het wegvallen van andere vervoersmiddelen krijgt het trambedrijf tijdens de oorlogsjaren te maken met een enorme reizigersgroei. Tegelijk moet voor onderhoud een beroep worden gedaan op een steeds kleinere hoeveelheid materialen. Door de bouw van de Atlantikwall vervallen de trajecten naar Scheveningen en Zandvoort. Verder blijft het bedrijf redelijk intact.

Beschietingen

In 1944 zijn er steeds vaker beschietingen van trams, onder andere bij Lisse (9 doden) en Edam (5 doden). In het boek staat een overzicht van alle grotere ongelukken en beschietingen. De trams blijven rijden tot de spoorwegstaking van september 1944. In de periode tot de bevrijding blaast de Duitse bezetter enkele essentiële bruggen op. Vanaf de zomer van 1945 rijden er weer trams. De oorlogsschade wordt hersteld, waarbij ook de lijn naar Noordwijk terugkeert. Toch zet de NS-directie zijn vooroorlogse plannen door. In 1948/1949 sneuvelen als eerste de stadstram in Haarlem, de lijn naar Purmerend en de Bollenlijn Haarlem – Leiden. Tot 1961 worden vervolgens alle overige tramlijnen vervangen door bussen.

Reconstructie tramrijtuig

Het is voor het eerst dat er zo’n unieke thema-uitgave is samengesteld over het NZH-bedrijf. Het nieuwe boekje bevat meer dan honderd foto’s en diverse afbeeldingen van documenten uit het NZH-archief (ondergebracht bij het Noord-Hollands Archief en het NZH Vervoermuseum) en enkele tientallen afbeeldingen van plaatsbewijzen uit de collectie van Marco Moerland. Het boekje kost 19,95 euro en is verkrijgbaar via diverse boekhandels of via de webwinkel van De Nieuwe Blauwe Tram.

Stichting De Nieuwe Blauwe Tram legt zich toe op de reconstructie van het laatste tramrijtuig dat ooit nieuw is gebouwd voor de NZH, de Tweeling-tram A619/A620. Ter ondersteuning van dit project geeft de stichting een reeks boekjes uit over de historie van het trambedrijf van de NZH, waarvan dit het elfde deel is. Meer informatie op www.denieuweblauwetram.nl.

Cover van het boek (Beeld: Stichting De Nieuwe Blauwe Tram).