Door Joke van der Zee 

Haarlem – Diverse boekwinkels in de regio, waaronder Boekhandel Blokker, hadden de handen ineengeslagen om schrijver Ilja Leonard Pfeijffer uit te nodigen om over zijn nieuwe roman ‘Alkibiades’ te vertellen. En dat deed hij vrijdag 16 juni in het kerkgebouw van de Doopsgezinde Gemeente Haarlem. Van een ‘uitverkocht huis’, wat het feitelijk was afgelopen vrijdag, kan een kerkgenootschap tegenwoordig alleen maar dromen maar een in Italië wonende en gevierd schrijver lukt dat blijkbaar goed. Terwijl er zoveel overeenkomsten zijn: in een kerk hoor je verhalen, uit de historie maar ook van vandaag. Als je geluk hebt luister je naar een begenadigd verteller die mensen raakt met zijn stem en met de inhoud van het betoog. En last but not least: wie je in anderhalf uur met een andere blik naar de wereld – en jezelf – laat kijken kan verschil maken. Of niet. Zoals dat ook bij auteurs is: je bent fan of je hebt er weinig mee op. Pfeijffer is romancier maar legt op niet mis te verstane wijze hedendaagse ontwikkelingen bloot, die weinig met romantiek maar alles met de vaak harde realiteit te maken hebben. Daarin kiest hij voor de mens in al zijn kwetsbaarheid. In thema’s als de vluchtelingenproblematiek kom je veroordelingen en vingerwijzingen sneller tegen dan een uitleg van het héle verhaal, bezien vanuit de ontheemde mens die een goed leven wenst. De mens is in eerste instantie niet slecht, maar als zijn omstandigheden dat wel zijn, kan zomaar alles veranderen. Zo is het ook met Alkibades.  

De hoofdpersoon in Pfeijffer’s nieuwe boek heeft echt bestaan, bijna vijf eeuwen voor Christus. Hij was een Grieks staatsman die zeer omstreden was en alles deed om Athene te behouden, toen dat niet lukte liep hij over naar de vijand, Sparta. De basis is non-fictie maar het boek is een fictieve vertelling met als vette kanttekening dat de schrijver enorm veel bronnen raadpleegde en daar ook dichtbij is gebleven.   

‘Je kunt van hem gaan houden’ 
Interviewster Toef Jaeger (NRC) voelde Pfeijffer aan de tand over het heerschap dat eerder verguisd dan geliefd was. Dat werd bevestigd in het feit “dat in heel Griekenland geen weg, straat of laan te vinden is die naar Alkibiades is genoemd.” De meest onsympathieke omschrijvingen voeren de boventoon van de man die Athene verraadde. Dus waarom dit gedetailleerde verhaal over een ‘opportunist en leugenaar’? “Je wilt de lezers toch de sensatie geven van een tijdsreis. Het was een tragisch figuur maar dat maakte hem ook interessant. Fantast, opportunist…Ja, maar hij deed het allemaal voor Athene. Hij staat ver van ons af met zijn handelen maar toch kun je van hem gaan houden. Hij was flamboyant, opzienbarend; mensen hadden het over hem.” “Een soort Berlusconi dus”, refereerde de interviewster aan de huidige tijd, een populist, zoals zijn evenknie van 2500 jaar geleden ook wel werd omschreven.”  

‘Netflixwaardig’ 
Pfeijffer gaf mee dat dit een eer voor de onlangs overleden Italiaan zou geweest. In elk geval zou het verhaal over Alkibades ‘Netflixwaardig’ zijn, hoewel die constatering veel te maken kan hebben met het feit dat het personage nog heel erg in het hoofd van de schrijver zit. Buitenissige personages trekken altijd de aandacht van de lezer. In het geval van Alkibades zal één aspect daar nog een schep bovenop doen: de gelijkenis met de tijd van nu. De kwetsbare positie van een democratie, die door één persoon aan het wankelen kan worden gebracht. Misschien wel door een flamboyante verschijning met fantastische praat, die daarmee veel volgelingen aan zich weet te binden. Dat het blindelings volgen uiteindelijk ook tot een desastreuze val kan leiden, brengt Pfeijffer in zijn roman subtiel over als waarschuwing: “Kijk in de spiegel van de geschiedenis.” 

Foto: Ilja Pfeijffer leest voor vanaf de kansel. Foto: Joke van der Zee.