Heemstede – In mei 2020 vieren we dat het 75 jaar geleden is dat Nederland werd bevrijd. Aan de andere kant van de wereld, in Nederlands-Indië moeten ze nog enkele maanden wachten.
Het onlangs verschenen boek ‘Een roze bril is onontbeerlijk’ bevat een uitgebreide brievenverzameling uit die tijd. We volgen het dagelijkse wel en wee van het echtpaar Rempt-Schepers gedurende tien jaren die een kantelpunt bleken in onze vaderlandse geschiedenis. De wekelijkse brieven van Emma en Dirk zijn gericht aan hun familie in Den Haag. Het zijn getuigenissen van hoop en optimisme en onmiskenbaar ook heimwee. Dirk is in Batavia opgeklommen naar de positie van directeur van de NILLMIJ en Emma heeft interesse op cultureel gebied en speelt cello. Zij heeft de zorg voor de kinderen van Dirk en zijn eerste vrouw die op 37-jarige leeftijd was gestorven. Na hun huwelijk krijgen Emma en Dirk nog een dochter Marijke, gevolgd door Menno en Henriëtte (Jetteke). Het aanvankelijk comfortabele leventje van het gezin krijgt een wending met de bezetting van Nederland en twee jaar later van Indië.
Marijke van der Laan- Rempt (83) woont al ruim 60 jaar in Heemstede. Daar treffen we haar samen met haar zes jaar jongere zus Jetteke Bolten-Rempt.
Heimwee naar Holland
“Het was niet gemakkelijk voor Emma om te wennen aan Indië, aan de grote cultuurverschillen met Nederland en het hete, vochtige klimaat”, vertelt Marijke. “Na de geboorte van mijn broer in 1939 en met de oorlogsdreiging die boven Nederland hing, raakte ze in een depressie. Je zou het nu een burn-out noemen.” De berichten naar Den Haag getuigen van een groot verlangen naar Nederland en het ouderlijk huis: “De band met haar ouders was bijzonder hecht en de wekelijkse brieven vormden de kurk waarop ze dreef.”
De postverbinding met Nederland stopte abrupt met de inval van Duitsland in mei 1940 en onzekere tijden braken aan voor het gezin. Jetteke: “Ze maakten zich grote zorgen over de familie en met name Emma’s joodse moeder. Alhoewel ze toen nog geen idee hadden wat Joden te wachten stond.”
Met de inval door het Japanse leger in 1942 werd ook Nederlands-Indië betrokken bij de Tweede Wereldoorlog. Marijke heeft nog herinneringen aan die tijd: “Mijn vader, Dirk, moest het leger in en het gezin werd in 1943 geïnterneerd in het grote vrouwenkamp in Bandung, waar Jetteke als baby ternauwernood aan de dood ontsnapte door bacillaire dysenterie en ondervoeding.”
In 1945 nog geen bevrijding
Met de bevrijding in augustus 1945 kwam er echter geen eind aan de ellende, er heerste totale chaos die wordt beschreven in de inmiddels herstelde briefwisseling. Het gezin werd herenigd, iedereen had wonderwel de verschrikkingen overleefd, hoewel Dirk lange tijd herstellende was vanwege mishandeling, honger en zware arbeid.
In maart 1946 keerde het gezin terug in Nederland. Over Indië werd nog nauwelijks gepraat, er was sowieso weinig begrip onder de Nederlanders. Nederland moest opkrabbelen en herstellen. Marijke: “Onze moeder kwam pas met haar in het kamp bijgehouden dagboek naar buiten toen ze 85 jaar was. Ze hield zich staande met haar kinderen door haar optimisme. De roze bril van de titel van het boek refereert hiernaar.”
Het boek ‘Een roze bril is onontbeerlijk’, verkrijgbaar bij Boekhandel Blokker, is het eindresultaat van veel speurwerk en het checken van feiten. Hoe kijken de zussen naar dit proces? “We hebben er 5 jaar over gedaan om de brieven te ontcijferen en te digitaliseren. Je beseft dan dat ze naast de persoonlijke verhalen van een familiekroniek een minutieuze verslaggeving vormen van de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog in Europa. Je kunt ze getuigenissen noemen van een bijzonder tijdperk, gezien door de bril van een Nederlands gezin in de verre kolonie die nu Indonesië heet.”
Mirjam Goossens
Op de foto: de gezusters Rempt.