150 jaar postzegelproductie in Haarlem

Dit jaar is het exact 150 jaar geleden dat Koninklijke Joh. Enschedé in 1866 startte met de productie van postzegels. Toen nog in een kleine drukkerij in het centrum van Haarlem, tegenwoordig in een grote – zwaar beveiligde – drukkerij in de Waarderpolder net buiten het centrum van Haarlem. De eerste zegel die gedrukt werd was de tweede emissie Nederlandse postzegels met een afbeelding van Koning Willem III. Joh. Enschedé nam het drukken van postzegels over van ’s Rijks Munt. Vele decennia lang werden alle Nederlandse postzegels hier gedrukt. Tegenwoordig ontwerpt en drukt Joh. Enschedé postzegels voor meer dan 100 landen wereldwijd, waaronder ook nog steeds voor de Nederlandse markt. Dit laatste door in scherpe concurrentie met andere producten aan te bieden op de diverse postzegeltenders van PostNL. Dit jaar won Enschedé onder andere de kinderpostzegels en de kerstzegels.

In de loop van de 150 jaar die Koninklijke Joh. Enschedé inmiddels postzegels produceert zijn de druktechnieken en methoden die gebruikt worden om postzegels te produceren behoorlijk veranderd. Vroeger werd er veelal gebruik gemaakt van diepdruk, zeefdruk en later ook offset druk. Tegenwoordig zijn er veel meer mogelijkheden zoals het gebruik van koud folie, verschillende soorten lak, iriodin en laser perforatie. Daarnaast zijn er ook nieuwe ontwikkelingen die het traditionele velletje postzegels kunnen vervangen zoals boekjes, rolletjes en andere aparte uitvoerings- of verpakkingsvormen. Hierdoor zijn de mogelijkheden vele malen groter geworden en is er meer ruimte voor creativiteit en eigen inbreng van de ontwerper of de klant. Voor de nabije toekomst werkt Joh. Enschedé momenteel aan een combinatie van ’traditionele’ postzegels met nieuwe digitale technieken zoals ‘augmented reality’. Hiermee gaat letterlijk weer een nieuwe wereld aan mogelijkheden open.

Ter gelegenheid van het 150 jarig jubileum heeft Joh. Enschedé in samenwerking met PostNL een nieuw product ontworpen: een postzegelboekje dat leest als een stripverhaaltje. Wanneer je het boekje open vouwt worden er tien velletjes zichtbaar, elk met een eigen postzegel. Dit jubileum boekje vertelt het verhaal van een postduif die wordt geboren in een vogelhuisje maar geen idee heeft wat voor soort vogel hij eigenlijk is. Hij gaat dan ook op pad om dit te ontdekken en komt op zijn weg verschillende soorten vogels tegen waardoor hij op een gegeven moment achter zijn ware identiteit komt. Dit postzegelboekje is een nieuwe manier om postzegels te verpakken, anders dan het traditionele velletje of rolletje en biedt daarnaast veel meer ruimte voor creativiteit en het vertellen van een eigen ‘verhaal’.

In dit postzegelboekje zijn enkele druktechnieken verwerkt die nog niet eerder gebruikt zijn voor Nederlandse postzegels. Een van deze technieken is het gebruik van koud folie en spot-UV lak. Bij koud folie wordt er eerst een laag folie over het papier gedrukt waarna de inkt wordt aangebracht met overlap van de folie. Hierdoor krijgen de inkten een spectaculair effect. Door middel van dit boekje demonstreert Joh. Enschedé dat er veel meer mogelijk is dan de traditionele zegel. Daarnaast is het boekje een uniek collectors item vanwege de aard van het product, de beperkte oplage en de gebruikte technieken.

In 1703 begon Izaak Enschedé een kleine drukkerij in Haarlem. Hier werd het fundament gelegd voor een succesvolle familie onderneming die uitgroeide tot de huisdrukkerij van de stad Haarlem en de enige producent van Nederlandse guldens voor De Nederlandse Bank. In 2003 vierde Joh. Enschedé het 300-jarig jubileum en verkreeg hierbij het predicaat ‘Koninklijk’. Tegenwoordig is Koninklijke Joh. Enschedé een onafhankelijke producent van bankbiljetten, postzegels en ander high security drukwerk voor klanten in meer dan 100 landen.